Ik maak me zorgen. Zijn dit de eerste symptomen?
In de praktijk blijkt dat de diagnose bij jongere mensen vaak in een later stadium wordt gesteld dan bij ouderen. Voor die tijd hebben mensen al een heel circuit doorlopen en dit zorgt voor veel problemen.
De eerste tekenen kunnen heel subtiel en atypisch zijn. Concentratiestoornissen, vergeetachtigheid of subtiele gedragsveranderingen worden op deze leeftijd vaak geweten aan drukke werkzaamheden of problemen binnen het gezin. Men denkt bijvoorbeeld aan stress, depressie of relatieproblematiek. Bovendien denken mensen niet snel aan de diagnose dementie als iemand nog (zo) jong is.
Welke signalen kan je nu precies opmerken? Wanneer moet je je zorgen maken? We geven hieronder enkele voorbeelden.
Let wel op: dit is voor iedereen anders. Het is dus niet altijd gemakkelijk om de (juiste) signalen op te merken.
Wat zijn mogelijke eerste symptomen of klachten?
Vaak worden de eerste klachten duidelijk op het werk, zoals bijvoorbeeld:
- Afspraken en opdrachten worden vergeten of foutief uitgevoerd;
- Er wordt meermaals hetzelfde gevraagd of gedaan;
- Er ontstaan herhaaldelijke misverstanden tussen collega's;
- Activiteiten gebeuren minder nauwkeurig of verlopen trager.
Dit kan leiden tot discussies, conflicten en soms jammer genoeg zelfs ontslag. Dit brengt financiële gevolgen met zich mee, maar ook op persoonlijk vlak kan dit erg ingrijpend zijn. Het betekent immers vaak verlies van 'zingeving' doorheen de dag en vermindering aan sociaal contact.
Ook naast het werk kunnen er subtiele veranderingen optreden:
- Moeilijkheden met het uitvoeren van dagelijkse handelingen;
- Personen of voorwerpen niet herkennen;
- De weg kwijt geraken tijdens het wandelen, fietsen of autorijden;
- Moeilijkheden met taal en/of spraak;
- Veranderingen in gedrag en/of karakter zoals ontremd reageren, minder empathie of zelfs apathie en desinteresse.
Dit kan leiden tot veel onbegrip en frustratie binnen het gezin of in de omgeving. In bepaalde gevallen kan dit resulteren in conflicten tussen partners of tussen andere familieleden, met soms jammer genoeg een echtscheiding of breuk als gevolg.
Soms worden deze tekenen opgemerkt, maar soms ook helemaal niet. In bepaalde gevallen merkt alleen de persoon zelf dit op, maar durft die hierover niet te spreken of probeert men dit te verstoppen of te negeren. Het kan ook voorkomen dat de persoon zelf helemaal geen verandering opmerkt en de omgeving wel, maar dat de omgeving niet weet wat er precies aan de hand is of hierover niet durft te spreken.
De symptomen zijn erg afhankelijk van de vorm van dementie en de plaats in de hersenen waar het probleem zich vormt. Zo kan het zijn dat iemand duidelijke geheugenklachten ondervindt, maar is het even goed mogelijk dat eerder de taal, het gedrag, de oriëntatie, het planningsvermogen, de aandacht of concentratie verandert.
We lijsten hieronder enkele voorbeelden op, onderverdeeld per cognitief domein dat als gevolg van dementie veranderingen vertoont.
Voorbeelden van eerste symptomen per cognitief domein
| Gevolgen van dementie | Enkele concrete voorbeelden |
| Stemmings- en gedragsveranderingen | - Minder emotioneel reageren wanneer iemand iets vertelt (apathie); - Minder deelnemen aan gesprekken, zichzelf terugtrekken (isolatie); - Onverwacht of ontremd reageren bv. roepen of sociaal ongepaste grapjes maken; - Hevige emoties wanneer er (plots) iets verandert. |
| Moeilijkheden met het geheugen en leren | - Vaak dezelfde informatie herhalen, dezelfde vragen stellen; - Vergeten dat een taak uitgevoerd was en hetzelfde opnieuw doen; - Vergeten welke taak uitgevoerd moest worden en niets doen; - Moeilijkheden met het aanleren van nieuwe taken. |
| Vermindering van oriëntatie in tijd en ruimte | - De weg kwijtraken, eerst in een nieuwe omgeving en later ook in een gekende omgeving; - Niet meer goed weten welke dag, maand of jaar het is; - Moeite met inschatten van tijdsduur bv. langer wegblijven dan afgesproken. |
| Veranderingen in communicatie | - Langer zoeken naar woorden of moeilijkheden met het maken van zinnen; - Moeilijkheden met het volgen van een gesprek in groep; - Moeilijkheden met het begrijpen van abstracte of figuurlijke taal zoals spreekwoorden; - Minder sociaal contact ten gevolge van apathie en/of isolatie. |
| Veranderingen in tempo en handelingen | - Trager en minder precies uitvoeren van activiteiten; - Nieuwe handelingen vragen veel meer tijd dan gekende handelingen. |
| Vermindering van aandacht en concentratie | - Moeilijkheden om zich op meerdere zaken tegelijk te focussen (= verminderde gedeelde aandacht); - Moeilijkheden om langere tijd de aandacht op iets te vestigen, snel afgeleid zijn (= verminderde volgehouden aandacht). |
| Moeilijkheden met planning en organisatie | - Wegvallen van structuur en/of orde; - Moeite met inschatten van tijdsduur van activiteiten waardoor de planning in de war loopt; - Houvast zoeken bij een naaste. |
Vermoeden van jongdementie op de werkvloer
Twijfel je over mogelijke signalen op de werkvloer?
Onderneem ik verdere stappen?
Onderneem volgende stappen wanneer je merkt dat:
- De veranderingen steeds duidelijker worden;
- De veranderingen niet passen bij hoe je de persoon of jezelf kent;
- De klachten het dagelijks leven beïnvloeden op meerdere vlakken zoals werk, gezin en vrijetijdsbesteding;
- Het zelfstandig functioneren steeds moeilijker wordt;
- De veranderingen meer opvallen wanneer routines doorbroken worden (bv. op vakantie) en/of
- Je je ongerust maakt.
Volgende stappen kunnen zijn:
- Ga in gesprek met een naaste, iemand die je vertrouwt en waarbij je terecht kan en uit je bezorgdheden;
- Ga in gesprek met een professionele hulpverlener zoals de huisarts, een (neuro)psycholoog of gespecialiseerde arts zoals een neuroloog en uit je bezorgdheden en/of
- Ga in gesprek met een vertrouwenspersoon op je werk zoals een collega, je leidinggevende, de vertrouwenspersoon of een HR-medewerker en uit je bezorgdheden.
Vermoeden van jongdementie
Wil je verdere stappen ondernemen? Waar kan je terecht voor een eventuele diagnose?
Dank u wel voor de feedback.
We gebruiken uw feedback om onze website te verbeteren.
Er is iets misgegaan.
Probeer het later opnieuw.